logo Rok Grotowskiego 2009
Instytut Grotowskiego
  • Polish
  • English
Mecenat

Wrocław Europejską Stolicą Kultury 2016


Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Anatolij Wasiljew

Anatolij Wasiljew Urodzony w 1942 roku w Rostowie nad Donem. Reżyser i pedagog, któremu rosyjski teatr zawdzięcza ukształtowanie wielu niepokornych, poszukujących twórców. Są wśród nich Władimir Bieriezin, Igor Jacko, Boris Juchananow, Władimir Klimienko (Klim). W centrum uwagi reżysera znajduje się słowo, które w procesie długotrwałych prób i intensywnego treningu aktorskiego pozbawiane jest potocznych skojarzeń. Wasiljew zmierza do uwolnienia teatru od spuścizny realizmu psychologicznego, nie interesuje go ani narracja, ani sfera ludzkich zachowań. Podkreśla, że w twórczości znaczący jest dla niego aspekt religijny.

Studiował chemię na Uniwersytecie w Rostowie, a następnie reżyserię w moskiewskim GITIS-ie. Zadebiutował w Teatrze MChAT przedstawieniem Solo na zegar z kurantem (1973) w wykonaniu wiekowych aktorów – uczniów Konstantego Stanisławskiego. W 1987 roku założył w Moskwie teatr-studio Szkoła Sztuki Dramatycznej. Prezentował swoje spektakle na całym świecie, reżyserował m.in. we Francji, na Węgrzech, w Niemczech, w Szwajcarii i we Włoszech. Jest autorem wielu międzynarodowych dwujęzycznych projektów teatralnych. Z kolejnymi rocznikami studentów prowadził w swoim teatrze prace laboratoryjne nad dziełami m.in. Dumasa, Dostojewskiego, Platona, Pirandella, Puszkina i Molièra.


Wasiljew kilkakrotnie gościł w Polsce, głównie we Wrocławiu – na zaproszenie Ośrodka Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych. Zaprezentował dotąd: Sześć postaci w poszukiwaniu autora, próby otwarte Józefa i jego braci, Amfitriona (także na festiwalu Kontakt w Toruniu), spektakl Don Juan albo Kamienny gość i inne wiersze oraz – ostatnio (listopad 2006) – przedstawienie pt. Materiały do Medei zrealizowane z francuską aktorką Valérie Dréville (Festiwal Festiwali Teatralnych w Warszawie).


„Środowiskiem naturalnym, by tak rzec, teatru Wasiljewa – pisze Katarzyna Osińska w „Didaskaliach” (2007 nr 78) – jest sztuka przeszłości, przy czym tak różne jej obszary, jak teatr , grecki antyk, włoski renesans, opera barokowa, ale też surrealizm i rozmaite kierunki awangardowe. Wasiljew przypomina owego półtoraokiego strzelca z książki Bieniedikta Liwszyca (poświęconej rosyjskiemu futuryzmowi), tyle, że pędząc naprzód, obraca on twarz wstecz nie tylko ku Wschodowi, lecz w ogóle ku kulturze przeszłości, nie tracąc z oczu tego, co dzieje się we współczesnej sztuce. W jego artystycznej strategii można znaleźć wiele punktów stycznych z tradycją rodzimej awangardy, a przede wszystkim Meyerholda.
[…] Meyerhold – jak sądzę – inspiruje Wasiljewa nie tylko do praktycznych działań aktorskich czy inscenizacyjnych, ale też do wyborów repertuarowych. Nie jest zapewne przypadkiem, że mało znaną operę Aleksandra Dragomyżskiego Kamienny gość, która natchnęła artystę do zrealizowania przedstawienia Don Juan nie żyje, w 1916 roku wystawił w Teatrze Maryjskim w Petersburgu właśnie Meyerhold.

Premiera spektaklu Don Juan nie żyje odbyła się w kwietniu 2006 roku i została odebrana przez rosyjską krytykę jako memento dla teatru Wasiljewa”.


Reżyser podjął decyzję o opuszczeniu Rosji po tym, jak władze miejskie Moskwy postanowiły zreorganizować jego teatr pod kątem większej efektywności finansowej oraz przeznaczyć jedną ze scen na projekty teatralne niezwiązane z profilem działalności Szkoły Sztuki Dramatycznej.
Obecnie Anatolij Wasiljew pełni funkcję dziekana Wydziału Reżyserii Szkoły Teatralnej w Lyonie (Francja).

Jest m.in. kawalerem francuskiego Orderu Sztuki i Literatury (1989) oraz laureatem Europejskiej Nagrody Nowe Rzeczywistości Teatralne (1990).


Zob. www.sdart.ru